Terwijl de ene crisis de andere overlapt, het nieuws telkens opnieuw wordt beheerst door een ander onderwerp, wordt onze taal rijker aan nieuwe woorden die een uitvloeisel zijn van al die crisissen waar we middenin zitten.
De Dikke Van Dale heeft al aangekondigd duizenden nieuwe woorden te hebben toegevoegd aan de editie die in maart zal worden gepubliceerd. Het merendeel van die nieuwe woorden, het zal je niet verrassen, zijn Corona-, klimaat-, grensoverschrijdend gedrag en gender-gerelateerd.
Hoe vertaal je viruswappie?
Uiteraard is dit fenomeen in alle talen aan de hand. Als je een nieuwe taal leert, leer je eerst de meest frequent gebruikte woorden. Maar om mee te doen in de gesprekken met je buitenlandse contactpersonen is het misschien wel handig om woorden als Viruswappie, quarantinderen of hoestschaamte te kunnen vertalen. Dat is echter helemaal niet gemakkelijk.
Maak even een vaxxie
Voor Oxford Languages is ‘vax’ uitgeroepen tot woord van het jaar. Dat komt natuurlijk van vaccination. Met dat woord wordt gespeeld en ontstaat er van alles. “Are you vaxxed? No, I am an anti-vaxxer.” “I made a vaxxie.” Dat is een selfie van jezelf nadat je bent gevaccineerd. Of ‘vaxinista’ een combinatie van vaccin en fashionista, iemand die met zijn kleding of zelfs tattoos wil uitdragen ‘gevaxxed’ te zijn.
Franse humor met woorden
In het Frans is het niet anders. Iedereen kent wel de giga supermarkten (les hypermarchés) in Frankrijk. Voor een vaccin kunnen de Fransen naar een Vaccinodrôme’, een megagroot vaccinstation. Als je eindelijk na een lange dag je mondmasker af mag, kun je genieten van een ‘airgasme’. Erg grappig. ‘Toux-shamer’ is een combinatie van toux (hoest) en het anglicisme shame (schaamte) en is een werkwoord dat ‘afkeurend-kijken-als-iemand-hoest’ betekent. En ‘téléventiler’ wordt gebruikt voor het scheppen van een luchtje na uren télétravail (zoomen).
Een taalrevolutie
Stel jij jezelf ook voor met je naam en dan de ‘personal pronouns’ she-her-hers / he-him-his / they-them-theirs, afhankelijk van je genderidentiteit? Genderneutraal taalgebruik leeft in veel talen. Zeg humankind in plaats van mankind. Of menskracht in plaats van mankracht.
Zelfs in het Frans waar het mannelijke en vrouwelijke in zowat elk woord verweven zit, wordt daarmee geëxperimenteerd. De inclusiviteitswoorden ‘iel’ en ‘iels’ staan nu in de Petit Robert (de Franse Van Dale) en zijn een combinatie van il (hij) en elle (zij) of meervoud ils (zij mannelijk meervoud) en elles (zij vrouwelijk meervoud). Dat is heuse een taalrevolutie.
Een ander bijzonder woord in het kader van inclusiviteit, dat ook internationaal gebruikt kan worden, is ‘Himbo’. We kennen allemaal het woord Bimbo, de naam voor het type vrouw dat zich ordinair kleedt en gedraagt, vooral geïnteresseerd is in haar uiterlijk en meestal ook door veel mannen aantrekkelijk wordt gevonden, maar verder nogal dom is. Welnu, er is ook een mannelijke Bimbo, de ‘Himbo’. Het type man dat zich kenmerkt door een overdreven aandacht voor zijn uiterlijk en een gebrek aan diepgang.
Zo kun je eindeloos leuke nieuwe woorden vinden en is een crisis, als we dan toch een piepklein voordeeltje met een lampje willen zoeken, toch nog ergens goed voor.
Fabienne van Dillen, senior trainer Frans en Nederlands
Fabienne woonde jarenlang in Parijs en Nice. Ze heeft een lesbevoegdheid voor de Franse en Engelse taal en studeerde Europese Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Ze werkte als marketeer voor multinationals in Parijs en Amsterdam en leidde een internationaal marketing- en communicatiebureau gespecialiseerd in de doelgroep kinderen en jongeren.
Nu adviseert ze bedrijven over ondernemen in Nederland en Frankrijk en is bovendien een ervaren trainer Frans en Nederlands voor professionals. Fabienne zet haar kennis en expertise in om bedrijven en professionals te helpen om succesvol samen te werken met Franstaligen.