Wanneer iemand zichzelf hoort praten in een vreemde taal, hoop ik soms dat er een lach doorbreekt op het gezicht van de cursist. Lachen om zichzelf, of lachen om een situatie kan namelijk een perfecte stimulans zijn om nét weer een tandje bij te zetten. Dacht men jaren terug nog dat lachen tijdverlies was, diverse onderzoeken hebben inmiddels laten zien dat je harder werkt na even gelachen te hebben.
Dit soort onderzoeken houd ik altijd in gedachten tijdens mijn trainingen aan buitenlandse cursisten. Door een lach, grap, of zelfspot durven mensen vrijuit te falen. En door te falen en erom te lachen, helpen mensen zichzelf, krijgen ze lef om weer door te gaan … en dus te leren.
De bekende faaldeskundige Van der Drift verwoordt het als volgt: “Fouten maken moed”.
Laatst gaf ik een training Nederlands aan een Fransman. Hij was geïnteresseerd in taal en de verschillende regels en uitzonderingen. Zo kwam op een gegeven moment ook het meervoud ter sprake. Ik haalde een spreuk van Loesje aan ‘Leven is meervoud van lef’. Hij keek me eens aan en zei met een heel brede grijns dat hij het ermee eens was. Niet helemaal zijn lach vertrouwend, polste ik voorzichtig of hij de spreuk wel begreep. “Jazeker,” zei hij, en hij herhaalde lachend “Leven is het meervoud van Leffe, dat lekker biertje.” We schoten allebei in de lach en de rest van de les ging in een hoog tempo en in volle concentratie plezierig voorbij. En passant kon ik ook nog eens de adjectief-e herhalen…
Door humor is het ook altijd weer even duidelijk dat vallen, falen, fouten maken en opstaan all in the game is. Opstaan is makkelijker als je lacht! Het gaat niet om perfectie, het gaat om de vooruitgang. Uit een onderzoek van zo’n tien jaar geleden bleek al dat ruim 98% van de managers humor op de werkvloer goed voor de moraal vond en goed voor de ontspanning. Ontspannen mensen presteren beter, dus tel uit je winst.
Humor kan wat mij betreft ook in de actie zitten. Ik was in een training bezig met de uitleg van het koppelteken. De Colombiaanse scheikundige die tegenover me zat begreep mijn uitleg, maar bij één van de voorbeelden kreeg ze vraagtekens in haar ogen. Boter-kaas-en-eieren? Ik legde het spelletje uit. Ook zij kende het spelletje nog vanuit haar jeugd. Toen ze vroeg waarom het spel hier boter-kaas-en-eieren heet, kreeg ik een fractie van een seconde óók vraagtekens in mijn ogen. Na even te hebben nagedacht (Wat leer ik veel over mijn eigen taal door de leuke vragen!) gaf ik aan dat ik het niet wist en dat ik erop terug zou komen. Wel, voegde ik toe, zeggen we in mijn geboortestreek de kreet soms op het eind van het spelletje. Spontaan begonnen we een spelletje boter-kaas-en-eieren op het whiteboard te spelen. Toen het eindigde in een gelijkspel, haalde ik het zinnetje boter-kaas-en-eieren aan. Wat bleek? In Colombia stoppen ze altijd met het spel als er een patstelling is, terwijl ik nog even doorga met de kreet boter-kaas-en-eieren, waardoor er een winnaar uit de bus komt. Alhoewel het geen nationale spelregel is en -achteraf gezien – ook geen juiste naamsverklaring, was het wel een leuke wending in de grammatica-uitleg.
We konden erom lachen, vooral omdat een les ervóór ook al een kinderspel ter sprake kwam. Ze vroeg toen namelijk wat vouwen betekent. De betekenis daarvan kan ik in woorden uitleggen, maar voordoen kan natuurlijk ook… Prompt ging zij, op haar manier, ook een vliegtuigje vouwen, waarna we eventjes een wedstrijdje hielden welk vliegtuigje het best en het verst kon vliegen…We kwamen erachter dat we op een geheel andere manier onze vliegtuigjes vouwden. ’s Lands wijs, ’s lands eer of toeval? Omdat haar vliegtuigje het beste vloog, mocht zij aan mij in het Nederlands uitleggen hoe ik het precies moest gaan vouwen.
Informatie in combinatie met humor blijft ook nog eens langer hangen: dus voel ik me maar niet schuldig als er weer eens flink gelachen wordt in de les :-).
Paula van der Kolk
Senior trainer zakelijk Nederlands