Dat culturele verschillen aan de basis kunnen liggen van grote problemen, ondervinden veel van mijn klanten dagelijks in hun werk. Ik heb er een boek over kunnen vullen. Kennis van de verschillen kan je ook juist helpen om beter te kunnen samenwerken. Hadden de diplomaten die zo lang en hard gewerkt hebben aan de deal voor de Franse onderzeeërs dat maar eerder geweten.
Misschien heb je het ook gevolgd. Frankrijk had een deal met Australië voor het bouwen van 12 onderzeeërs (des sous-marins). Jaren is er naartoe gewerkt en het contract was rond. 55 miljard euro was de prijs waarop uiteindelijk champagne is gedronken. Ware het niet dat Australië onlangs contractbreuk pleegde en aankondigde toch liever Amerikaanse onderzeeërs te willen aanschaffen. Een dolksteek in de rug van de Fransen.
Président Macron was woedend over deze ‘trahison’, dit verraad van de geallieerden. Hij nam een maatregel die in de hele geschiedenis, waarbij het zeker niet altijd koek en ei was tussen de USA en Frankrijk, nog nooit is toegepast. Hij riep de Franse ambassadeurs uit Australië en Amerika terug naar Frankrijk. Deze maatregel wordt normaal gebruikt als je bijna op voet van oorlog bent met elkaar. De Franse minister van buitenlandse zaken, Jean-Yves le Drian, noemde het een Trumpiaanse actie en beledigde daarmee Joe Biden. De Angelsaksische samenwerking (AUKUS = Australia, UK en USA) vond deze reactie van de Fransen schromelijk overdreven. Het was toch allemaal te doen om de dreiging die van China uitgaat en Frankrijk / Europa zijn toch ook gebaat bij een goed verdedigingsmechanisme in de Grote Oceaan.
Wat ging er hier mis? Een en ander wordt duidelijk als je de ‘culture map’ van Erin Meyer iets beter bekijkt. We vergelijken Australië, USA en Frankrijk met elkaar. Wat vooral opvalt is dat de partijen op cultureel vlak mijlenver uit elkaar staan als het gaat om de 1. De communicatie-as, 2. de relatie-as en 3. de persuasion-as.
Op de eerste as wordt duidelijk dat Australië en Amerika ‘low-context’ communicatielanden zijn, terwijl Frankrijk een ‘high-context’ communicatieland is. Dit betekent dat de Amerikanen en Australiërs bluntly zeggen wat ze bedoelen, terwijl de Fransen bloemrijker taalgebruik hebben, genuanceerder zijn en dat je de kunst moet verstaan om tussen de regels door te lezen. De kans is groot dat beide partijen de bedoeling achter de taal gewoonweg niet begrepen hebben. Australië zegt al maanden heel duidelijk te zijn geweest over de onzekerheid van het project, terwijl de Fransen nog helemaal niet zover waren.
Op de relatie-as (regel 5) zie je dat Frankrijk relaties heel erg belangrijk vindt, terwijl Australië en Amerika veel meer taakgericht zijn. Australië en Frankrijk hebben al eeuwen een uitstekende relatie. Dit gaf de Fransen het vertrouwen dat het wel goed zat met hun deal. Je vriend laat je niet in de steek. Toch? Australië is veel praktischer. De Amerikanen verkopen een beter, innovatiever en sterker product. Dat is beter voor Australië. Maar vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Zeker voor de Fransen.
De ‘persuasion-as’ (regel 8) is een cultuurverschil dat ook voor grote misverstanden kan zorgen. Frankrijk is een land van ‘principles first’. In een onderhandeling gebruiken de Fransen veel theoretische en filosofische argumenten om hun standpunten te onderbouwen. Bij Amerika en Australië is het precies andersom, je begint met het vertellen van je mening. En als het nodig is, ga je dat op een praktische manier onderbouwen. Dat heet ‘applications first’. Afwijken van je principes is in Franse ogen zacht uitgedrukt ‘pas correcte’.
Culturele misverstanden zijn aan de orde van de dag en gebeuren op kleine en grote schaal, zoals blijkt uit bovenstaand wereldwijd conflict. Werk je met mensen van een andere cultuur en wil je goed samenwerken? Verdiep je dan in de culturele drijfveren van je buitenlandse zakenpartner.
Fabienne van Dillen, senior trainer Frans en Nederlands
Fabienne woonde jarenlang in Parijs en Nice. Ze heeft een lesbevoegdheid voor de Franse en Engelse taal en studeerde Europese Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Ze werkte als marketeer voor multinationals in Parijs en Amsterdam en leidde een internationaal marketing- en communicatiebureau gespecialiseerd in de doelgroep kinderen en jongeren.
Nu adviseert ze bedrijven over ondernemen in Nederland en Frankrijk en is bovendien een ervaren trainer Frans en Nederlands voor professionals. Fabienne zet haar kennis en expertise in om bedrijven en professionals te helpen om succesvol samen te werken met Franstaligen.